nuttige handwerken
- (textielindustrie), (verouderd) verzamelnaam voor de werkzaamheden die de handwerkster verricht zoals het maken en repareren van kledingstukken
- Oma had op school goede rapportcijfers voor nuttige handwerken. (wikipedia)
- Breien, naaien, stoppen, mazen en merken, daar ging het om bij nuttige handwerken. Waarbij nuttig staat tegenover nutteloos, wat zinloos is. Nuttige handwerken waren helemaal niet zinloos in de jaren waarin meisjes ze leerden op de lagere school, want zonder te kunnen stoppen liep je op sokken met gaten, zonder te kunnen naaien kon je de rok van jezelf niet vermaken voor je dochter, en zonder dat je kon breien had je helemaal geen sok of kous, geen truitje ook op je rok. Een meisje leerde deze vaardigheden op de lagere school of in het een weeshuis, zodat zijzelf en haar gezin er later netjes bij zouden lopen.
- Martje was ooit zo’n meisje, ze groeide op in de jaren ’30 van de vorige eeuw in Garrelsweer. Op de fotootjes zie je haar als jonge vrouw in opleiding voor de verpleging bij Dennenoord, een psychiatrisch ziekenhuis in Zuidlaren. Een vrolijke jonge vrouw, die er zichtbaar van genoot om een opleiding te doen, te leren en te werken. Niet iedereen kreeg die kans in die dagen en voor haar was het ook een verrassing geweest dat dit erin zat. Na de lagere school moest ze immers aan het werk, zoals zoveel meisjes toen. Een dienstje doen, werken als meisje in het café bij een nare man. Daar heeft ze geen goede herinneringen aan, het was er vies en onprettig. Gelukkig mocht ze toen ze dertien was naar Stad, om in een jong gezin te werken. Goede herinneringen zijn de wandelingen met de jonge kinderen in het Noorderplantsoen.
- Nu is ze een breekbare oma, met een lief gezicht onder grijze krullen. Ik leerde haar kennen toen mijn oudste zoon net geboren was en mijn moeder overleden. Zij was toen zo oud als ik nu. Die gebeurtenissen waren groot en ik had moeite om de zorg voor een jong gezin met een verse baby, een baan, een huis dat we casco kochten en zelf verbouwden te combineren met de vreugde om de komst van onze zoon en het verdriet om het afscheid van mijn moeder. Toen kwam Martje, die ik toen nog netjes ‘mevrouw’ noemde. Ze zei niet veel, maar sleepte de keuken leeg, dweilde alle vloeren, zette alles weer op zijn plek, schrobde het sanitair en bleef er vrolijk onder. Een talent dat ik niet bezat, ik moest toen nog leren om filosofisch te blijven onder degelijke klussen.
- We trokken jaren samen op, zolang ik werkte op een school in Haren en later in Assen. En hoewel dat alweer lang geleden is, zien we elkaar nog regelmatig. Ze heeft namelijk een grote liefde voor breien opgevat in haar jonge jaren als meisje in Garrelsweer en breit nog zoveel en zo vaak mogelijk. Ik geniet van de gezelligheid van deze oude vrouw, en probeer de uitdaging om steeds iets nieuws te verzinnen op te pakken. Wat is er namelijk aan de hand? Met reuma in de handen, nieuwe ellebogen en verbouwde schouders breide ze lustig door. Maar nu haar grijze cellen soms wat wazig zijn onder de keurige krullen, wordt dat lastiger.
- De oplossing was even simpel als praktisch: nuttige handwerken. Terug naar hoe het voor haar ooit begon. Ik keek om me heen in mijn huis en dacht: vaatdoek, ooit gebreid. Nu gekocht, maar dat hoeft niet. De meest ondergewaardeerde onder de lappen mag in ere hersteld worden, we gaan vaatdoeken breien. En gastendoekjes, leuk op de wc. Kleurige lappen, waar ik dan weer kussens van naai. Gebreide dekens voor op de bank, heerlijk. En dit is dan eindelijk mijn kans om te leren sokken breien. Op de ouderwetse manier, me door Martje uitgelegd. Ze heeft de afgelopen jaren al zoveel warme sokken gebreid. Die zijn erg fijn bij echt koud weer, houtkachel aan en warme sokken. En als zij het echt niet meer kan, dan wil ik het juist van haar graag geleerd hebben, dat sokken breien. Het liefst net zo gedachteloos als zij, eventjes een stukje verder tot ‘ie af is.
- Dit bericht gaat over het samen bezig zijn met die nuttige handwerken, met aandacht en tijd voor elkaar. Nuttige handwerken in nieuw perspectief en in ere hersteld. Niks truttigs aan. Twee vrouwen aan de keukentafel, een van 53 en een van 82. Soms schuift een vriendin aan, dan is het extra gezellig. Ondertussen vertelt ze me over haar leven als jong meisje, en ik geniet daarvan. Het is mijn zeer bescheiden bejaardenwerk, dat ik op deze manier oprecht met plezier kan doen. In mijn atelier ligt van alles af of half af. De komende tijd kan ik dus meer vertellen over nuttige handwerken, deel 2 enzovoort. Misschien ken jij ook wel een oma of oudere dame,met wie je de nuttige handwerken kunt delen tot vreugde van beiden?
Wat een gewelig idee!
Vandaag ga ik naar mijn tante in het bejaardenhuis.
Met mijn eigen vaatdoek halverwege en een nieuwe al een stukje op de pennen.
Eens kijken wat er gaat gebeuren.
Lief verhaal trouwens!
Heeft die dame je nog vaker geholpen?
Of bleef alleen de vriendschapsband?
Je hoeft niet te antwoorden hoor.
Ik ben gewoon nieuwsgierig/benieuwd.
groetjes, Franca.
Dag Franca, dank je wel voor je positieve reactie. Het is heerlijk als het verhaal verder gaat. Helaas kan mijn oude vriendin niet meer breien, hoofd en handen willen niet meer meewerken. De vriendschapsband zal blijven, ook over de grenzen van dit aardse bestaan. En een warme herinnering, want samen handwerken geeft ontspannen momenten van aandacht voor elkaar, voor het leven. Fijne uren samen!